قرآن کریم

 (( وَ لَقَد کَرَّمنا بَنِی ءادَمَ وَ حَمَلناهُم فِی البَرَّ وَ رَزَقناهُم مِّنَ الطَّیَّباتِ وَ فَضَّلناهُم عَلَی کَثیِرٍ مِّمَّن خَلَقنا تَفضِیلا ))

(( و به راستی ، ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم ، و  آنان درخشکی و دریا نشاندیم ، و از چیزهای پاکیزه به ایشان روزی دادیم و آنها را بر بسیاری از آفریده های خود ، برتریِ آشکار دادیم .))

 حدیث

الإمام علی ﷺ : أفضَلُ الحِکَمِهَ معرِفِهُ الإنسانِ نَفسَهُ.

امام علی  ﷺ :برترین حکمت ، خودشناسیِ انسان است . (حکمت نامه جوان )

الإمام علی ﷺ : مَن عَرَفَ نَفسَهُ عَرَفَ رَبَّهُ .

امام علی ﷺ : آنکه خود را بشناسد ، پروردگارش را شناخته است .(حکت نامه جوان )

حتماً می پرسی چگونه می توان به خود شناسی رسید؟؟؟

 در باب اول کتاب معراج السَّعاده (( در بیان بعضی مقامات نافعه ، از بیان حالات نفس  و منفعت فضایل اخلاق و مضرت رذایل اخلاقی)) آمده است :

تو که در علم خود زبون شدی                    عارف کردگار چون باشی؟

باید که حقیقت خود را طلب کنی.تا بدانی خود چه چیزی ، چه کسی ، و از کجا آمده ای ، و به کجا خواهی رفت و به این منزلگاه روزی چند به کار آمده ای ، تو را برای چه آفریده اند و این اعضا و جوارح را به چه سبب به تو داده اند و زِمام قدرت و اختیار را به  چه جهت در کف تو نهاده اند. و بدانی که سعادت تو چیست و از چیست و هلاکت تو چیست و بدانی که این صفات و ملکاتی که در تو جمع شده اند بعضی از آنها بهایم اند و بعضی صفات سباع و درندگان ، و بعضی صفات شیاطین و پاره ای صفات ملائکه و فرشتگان ، و بشناسی که کدام یک از این صفات ، شایسته و سزاوار حقیقت توست ،…

در دیدار با یکی از مدیران حوزه علمیه (  که متأسفانه اسمشان را به خاطر ندارم )، این استاد گرامی در ضمن سخنانشان  گفتند :

در انسان 75 رذیله اخلاقی و 75 فضیله اخلاقی  وجود دارد

تفاوت ما با ملائکه :ملائکه بدون اختیار عبادت خدای سبحان را می کنند ولی انسان با اختیار.(توضیح ؛ حضرت علی علیه السلام در بیان ویژگی های ملائکهمی­فرماید: «خداوند ملائکه را خلق کرد و آنها را در آسمان­ها مسکن داد، در آنها سستی نیست، غفلت نیست، معصیت نمی­کنند و از همه موجودات به خداوند آگاه­تر و از همه به او نزدیک­تر و خداترس تر هستند، اطاعتشان از خدا از همه بیشتر است، نه خواب به دیدگان آنها راه می­یابد ونه دچار سهو و نسیان می­شوند و بدن­هایشان سست نمی­شود.»( بحار الانوار، جلد 59، ص 175 )

از بیان نورانی حضرت علی علیه السلام ، روشن می­شود که گناه نکردن ملائکه به خاطر این است که اساسا میل و کششی در وجودشان به سوی گناه نیست، نه اینکه مجبور به ترک گناه و انجام عبادت باشند. زیرا اجبار در جایی معنا دارد که کسی را وادار نمایند بر خلاف خواسته و میل خود، کاری را انجام دهد یا ترک کند و در ملائکه اینطور نیست.

 و همچنین : انسان با اختیار خویش سرباز اخلاقی را انتخاب می کند؛سرباز جهل و سرباز عقل .

*عقل وقتی کامل می شود که به دستورات الهی عمل شود.مثلاً ؛ وقتی چوب کبریت را زیر پا له میکنیم چون اسراف کردیم به همان اندازه سرباز جهل بالا می رود.(عقل به این معنا نیست که مثلاً  علم ریاضی و…در ذهنمان بالا رود.)

کی معلوم می شود انسان واقعی ام ؟

 که در هر موقعیت ، تصمیم بگیری به جای عمل به رذایل ، به فضایل اخلاقی عمل کنیم.

مثلاً؛ هنگامی که خشمگین می شویم.(شما چه می کنید؟)

 این بحث ادامه دارد…..